Il cd. Pompeion del Ceramico: un ginnasio efebico e le lampadedromie

Η ταύτιση του λεγόμενου Πομπείου, του πιο γνωστού μνημείου στον Κεραμεικό, όσο και αν γενικά θεωρείται βέβαιη, συνεχίζει να παραμένει αόριστη και προβληματική. Τόσο, που να διατυπώνεται συχνά η υπόθεση μιας διπλής λειτουργίας: ως κτήριο για την προετοιμασία των Παναθηναϊκών πομπών και, αρχίζοντας από τον 2ο αιώνα π.Χ., ως γυμνάσιο εφήβων. Το άρθρο επανεξετάζει τις γραπτές πηγές προτείνοντας νέες αναγνώσεις των χωρίων του Παυσανία και του Πλίνιου στα οποία βασίζεται η ταύτιση. Επανεξετάζει τα χαράγματα στον καταληπτήρα από πεντελικό μάρμαρο, στους κίονες και στο δάπεδο του προπύλου του μνημείου, εντοπίζοντας μια αξιόλογη ομάδα που υποδεικνύει στενές σχέσεις ανάμεσα στους εφήβους που αυτοαποκαλούνται φίλοι. Συγχρόνως εντοπίζει ένα corpus επιγραφών που έχουν έλθει στο φως στο εσωτερικό του λεγόμενου Πομπείου ή πολύ κοντά σε αυτό, οι οποίες, αρχίζοντας από το 334/333 π.Χ., εξυμνούν ισάριθμες νίκες εφήβων στις λαμπαδηδρομίες. Σύμφωνα με την ανάλυση αυτών των στοιχείων διατυπώνεται λοιπόν η υπόθεση ότι το λεγόμενο Πομπείον ήταν ένα γυμνάσιο για την προετοιμασία των εφήβων για τις λαμπαδηδρομίες. Το πραγματικό Πομπείον θα πρέπει να αναζητηθεί πέρα από το όριο της σύγχρονης αρχαιολογικής ζώνης.

The identification of the so-called Pompeion, Kerameikos’ best-known monument, although generally taken for granted, is still an open question. To the point that it is assumed that the building had a dual function: building for the preparation of the Panathenaic processions and, from the II c. BC, an ephebic gymnasium. In this article the literary sources are re-examined, proposing new interpretations of Pausanias and Pliny’s texts on which the identification is based; the graffiti on the Pentelic marble blocks, columns and floor of the propylon are reconsidered; relationships between the ephebes who proclaim themselves philoi are identified; a new corpus of inscriptions found in the so-called Pompeion or in its immediate vicinity that celebrate ephebic victories for torch-races are collected and analyzed. On the basis of these data, it is therefore assumed that the so-called Pompeion always been a gymnasium for the ephebic training of torch races. The real Pompeion must lie beyond the limit of the modern archaeological area